Ćwiczenia usprawniające narządy mowy

Ćwiczenia usprawniające narządy mowy

Odpowiedni poziom sprawności narządów artykulacyjnych, głównie języka, warg i podniebienia, warunkuje prawidłową wymowę głosek. Gimnastyka aparatu mowy jest istotnym krokiem w celu osiągnięcia tej ważnej sprawności. Można ją prowadzić w formie zabawy. Powtarzajmy proste ćwiczenia przechodząc do coraz trudniejszych. Sprawmy, aby dziecko odczuwało radość i zadowolenie. Niech będzie to czas dobrej zabawy. Nie krytykujmy, ani nie zmuszajmy do ćwiczeń. Czas trwania i liczbę powtórzeń należy dostosować do indywidualnych potrzeb oraz możliwości dziecka. 

A oto ćwiczenia, które pomogą usprawniać narząd mowy Twojego dziecka.

Ćwiczenia warg:

• Cmokanie i parskanie (wprawianie warg w drganie)
• Wymawianie na przemian "a" - "o" lub "e" - "o" przy maksymalnym oddaleniu od siebie górnej i dolnej wargi
• Oddalanie od siebie kącików ust, jak przy "i"
• Zbliżanie do siebie kącików ust (ściąganie warg) jak przy "u"
• Wargi wysunąć do przodu, ściągnąć je (jak przy gwizdaniu) i przesuwać w kąciki ust: w prawo, w lewo, a następnie wykonywać nimi ruchy okrężne
• Masowanie warg zębami (górnymi dolnej wargi i odwrotnie)
• Nadymać policzki przy zwartych wargach
• Nadymać policzki i zatrzymać powietrze w jamie ustnej na około 4 -5 sekund, następnie oddychać przez nos bez zmiany położenia warg i policzków
• Nadymać policzki na zmianę lewy i prawy, przesuwać powietrze z jednej strony jamy ustnej do drugiej przy zwartych wargach
• Wciągać policzki do jamy ustnej (policzki ściśle przylegają do łuków zębowych, wargi tworzą zajęczy pyszczek)
• Przy zwartych szczękach i wargach odciągać na przemian kąciki ust na boki
• Przy zaciśniętych zębach zwierać i rozwierać wargi (zwarcie ma być silne, rozwarcie możliwie największe)

Ćwiczenia języka:

• Dotykanie czubkiem języka na zmianę do górnych zębów, a następnie do górnej wargi przy maksymalnym opuszczeniu szczęki dolnej
• Oblizywanie dolnej i górnej wargi (zlizywanie masy czekoladowej, budyniu)
• Język w kształcie grota wykonuje poziome ruchy wahadłowe od jednego do drugiego kącika ust
• Ruchy koliste języka w prawo i w lewo wewnątrz jamy ustnej
• Oblizywanie lub "odliczanie" zębów i zewnętrznej powierzchni dziąseł pod wargami
• Żuć język, udawać ssanie cukierka

Ćwiczenia usprawniające podniebienie miękkie:

• Płukanie gardła ciepłą wodą (to ćwiczenie pomaga uzyskać dźwięki "k" i "g")
• Wywołanie ziewania przy nisko opuszczonej szczęce dolnej
• Chrapanie na wdechu i wydechu
• Głębokie oddychanie przez usta przy zatkanym nosie

Ćwiczenia oddechowe:

• pozycja wyjściowa (siad na krześle, ręce oparte na kolanach)
• ruch (wdech z uniesieniem rąk przodem w górę)
• pozycja końcowa (wydech z równoczesnym skłonem tułowia w przód)
• dmuchanie na płomień świecy, na wiatraczek;
• chuchanie na dłonie, na szybę
• nadmuchiwanie balonów i gumowych zabawek
• śpiewanie
• puszczanie baniek mydlanych
• dmuchanie na papier, małe autka, chustę
• odliczenie na jednym wydechu,  wymawianie na wydechu samogłosek - początkowo pojedynczo, potem po 2-3 (dziecko wymawia jak najdłużej samogłoskę,

Ćwiczenia oddechowe można prowadzić w różnych pozycjach: na siedząco, w pozycji stojącej lub leżącej na plecach i na brzuchu.

Zabawy usprawniające narządy mowy:

"Dzień dobry zwierzątka"

Bardzo wcześnie rano wszystkie zwierzęta jeszcze smacznie spały. Kogut i kury w kurniku na grzędzie (oblizywanie czubkiem języka górnych zębów po wewnętrznej stronie), krowa i koń w oborze (unoszenie języka za górne zęby i cofanie go do podniebienia miękkiego) , a piesek w budzie (język w przedsionku jamy ustnej, oblizywanie górnych zębów).
Pierwszy obudził się kogut, wyskoczył z kurnika (szerokie otwieranie buzi i wysuwanie języka nie dotykając o zęby), rozejrzał się po podwórku (kierowanie języka w kąciki ust, przy szeroko otwartych ustach), wyskoczył na płot (unoszenie języka nad górną wargę) i głośno zapiał - kukuryku!!
Głośne pianie koguta obudziło kury, które zawołały - ko - ko - ko!! Na śniadanie kurki zjadły ziarenka (chwytanie ziarenek ryżu preparowanego wargami). Obudził się też piesek, zaszczekał - hau hau, hau!! Pobiegał w koło podwórka (usta szeroko otwarte, oblizywanie warg ruchem okrężnym). Zmęczył się bardzo tym bieganiem i dyszy (wysuwanie szerokiego języka do brody).
Wyszedł także ze swej kryjówki kotek i zamiauczał - miau, miau!! Wypił mleczko z miseczki (wysuwanie języka nad dłońmi ułożonymi w kształcie miseczki). W chlewiku świnka zaczęła potrącać ryjkiem drzwi. Krowa zaryczała - muu, muu!! A koń zaparskał, że też już nie śpi (parskanie, kląskanie).

,,Indianie’’

 

Indianie wyruszają ze swojej wioski na polowanie. Żegnają się ze swoimi dziećmi (cmokając całujemy palce prawej ręki) i żonami (cmokając całujemy palce lewej ręki).Wsiadają na swoje konie i jadą (naśladujemy językiem tętent koński, zmieniając brzmienie przez inny układ warg) przez most (usta jak do ,,u’’ i kląskanie) , a potem przez prerię (usta jak do ,,i’’ i kląskanie).

Konie zmęczyły się (parskanie) i dają znak, że chcą pić: ihaha, ihaha, ihaha. Indianie zatrzymują swoje konie: prrr… prrr … prrr…

Konie piją ( ruchy języka z dołu do góry, naśladujące picie zwierzęcia).

Nagle Indianie ujrzeli zwierzynę i strzelili z łuku. Zbliżała się noc, więc musieli rozpalić ognisko. Nie mieli zapałek. Zaczęli od małej iskierki i musieli mocno dmuchać, żeby ognisko się rozpaliło (dmuchanie w złączone ręce).

Upiekli na ogniu zwierzynę i zrobili sobie ucztę (mlaskanie i oblizywanie szeroko otwartych ust).

Po pewnym czasie zachciało im się spać (ziewanie) i zasnęli (chrapanie).

Rano Indianie zwołali rozbiegane konie: a-e-o, y-u-i ( przeciągamy samogłoski).

Wsiedli na nie i pojechali przez prerię ( usta jak do ,,i’’, kląskanie ), a potem przez most ( usta jak do ,,u’’ i kląskanie ).

Wrócili do wioski i witają się ze swoimi dziećmi ( cmokając całujemy palce prawej ręki) i żonami (cmokając całujemy palce lewej ręki ).

 

 

„Dzień dobry misiu”

Dzisiaj twój język będzie małym misiem, a buzia jego domkiem.
Miś obudził się wcześnie rano – poprzeciągał się, poziewał (szerokie ziewnięcie).
Zrobił poranną gimnastykę – kilka podskoków (unoszenie języka na górny wałek dziąsłowy), kilka wymachów rąk (wypychanie językiem policzków) i pięć okrążeń (w prawo i w lewo) wokół stołu (ruchy okrężne języka w przedsionku jamy ustnej, usta zamknięte). Umył ząbki (oblizywanie czubkiem języka górnych i dolnych
zębów po wewnętrznej stronie przy zamkniętych i otwartych ustach). Postanowił policzyć swoje ząbki (dotykanie czubkiem języka każdego zęba na dole i górze).
Nagle poczuł wielki głód i usłyszał jak mu burczy w brzuchu (wibrowanie wargami bbb,bbb).To znak, że pora na śniadanie i pyszny miodek ( oblizywanie warg).

 

Bibliografia:

Skorek E.M., Reranie. Profilaktyka, diagnoza, korekcja, IMPULS, Kraków 2001 

Styczek I., Logopedia, Warszawa 1979

Chmielewska Elżbieta  ,,Zabawy  logopedyczne  i  nie  tylko : poradnik  dla n-li   i  rodziców’’  MAC  2001

Dembińska  Małgorzata : ,, Domowe zabawy  logopedyczne’’ WSiP  1999

Rutkowska – Błochowiak  Iwona : ,,Gimnastyka  buzi  na  wesoło”  Bonami  2002

propozycje własne

 Opracowały:

mgr Marta Węglińska

mgr Anna Nowisielecka-Hypiak

Ćwiczenia oddechowe:

Film przedstawia propozycje ćwiczeń oddechowych można je stosować do ćwiczeń u wszystkich dzieci

https://www.youtube.com/watch?v=zA85oayoC2Q

 

Ćwiczenia usprawniające motorykę narządów mowy (artykulatorów)

Ćwiczenia języka:

• - wysuwanie szerokiego języka na zewnątrz jamy ustnej,
• - klaskanie językiem, naśladowanie głosu konia,
• - dotykanie językiem górnych zębów po stronie wewnętrznej, podczas szerokiego otwierania jamy ustnej – zabawa liczenia zębów,
• - naśladowanie mycia zębów,
• - cofanie języka w głąb jamy ustnej zaczynając od górnych zębów,
• - naśladowanie mlaskania,
• - mycie językiem podniebienia,
• - oblizywanie górnej wargi później dolnej,
• - wypychanie językiem policzków,
• - śpiewanie znanych melodii na sylabach: la, lo, le, lu, ly.

Ćwiczenia warg:

• - cmokanie ustami,
• - wysuwanie zaokrąglonych warg do przodu (ryjek świnki),
• - wydawanie odgłosów:
  • Krowy – mu, mu,
  • Kukułki – kuku, kuku,
  • Sowy – hu, hu, hu,
  • Psa – hau, hau,
  • Rybki – plum, plum,
  • Pukania – puk, puk, puk,
  • Uderzenia – buch, buch.
• - wysuwanie warg do przodu, a następnie naprzemienne ich otwieranie i zamykanie - naśladowanie pyszczka rybki,
• - nakładanie dolnej wargi na górna i odwrotnie,
• - wymawianie samogłosek i-u, a następnie a, e, i, e, u,o, y,
• -dolną wargą zasłonić dolne zęby i odwrotnie górną wargą zasłonić górne zęby,
• -dmuchanie przez złączone wargi, lekko wysunięte do przodu.
• - układanie warg w kształcie ryjka, a następnie ich rozsuwanie do uśmiechu.

Ćwiczenia podniebienia miękkiego:

• - ziewanie (podnoszenie i opadanie podniebienia),
• - kaszel z językiem wysuniętym na zewnątrz jamy ustnej, "Chory Miś",
• - chrapanie na wdechu i wydechu,
• - wymawianie sylab: ak, ka, ku, aka, oko, uku,
• - oddychanie: wdech przez nos, wydech przez usta,
• - głęboko wdychamy powietrze nosem, wydychamy ustami (usta cały czas otwarte),
• - wdychamy powietrze ustami i wydychamy ustami, nos zatykamy,
• - buzia otwarta, czubek języka na dole – energicznie wymawiamy "k", "u-k", "ch", "uch",
• - buzia otwarta – naśladujemy gęganie gąski (pracuje tył języka i podniebienie),
• - chrząkanie,
• - naśladowanie płukania gardła,
• - buzia otwarta, język na dole – chuchamy,
• - wciągamy powietrze przez rurkę, przenosimy watkę lub kawałek styropianu na inne miejsce.

Ćwiczenia oddechowe:

• - wdech przez nos, (powoli, zapamiętujemy zapach kwiatka) wydech ustami,
• - wykonanie wdechu i zdmuchiwanie świeczki (powoli, szybko) na wydechu,
• - wykonywanie wydechu wymawiając "s" z jednakową głośnością, (wypuszczanie Powietrza z balonika),
• - wykonanie wydechu wymawiając "s" raz ciszej, raz głośniej
• - wydmuchiwanie baniek mydlanych przez słomkę,
• - zdmuchiwanie płomyka świecy przy zwiększanej stopniowo odległości,
• - dmuchanie na kłębuszki waty, papierowe kulki, piłeczki, zawieszone na stelażu waciki, gąbki, zabawki, wiatraczek, chorągiewkę,
• - nadmuchiwanie balonów jednym wydechem,
• - huśtanie ulubionej zabawki. Dziecko leży na plecach, na brzuchu ma położoną zabawkę, wdech – unoszenie zabawki do góry, wydech opuszczanie zabawki,
• - chłodzimy gorącą zupę,
• - zdmuchiwanie mlecza,
• - odtajanie zamarzniętej szyby,
• - dmuchanie na waciki (zawody – kto dalej dmuchnie),
• - piłeczki pingpongowe- kto dmuchnie piłeczkę do bramki,
• - śmiech:
  • staruszki - he, he, he
  • kobiety - ha, ha, ha
  • mężczyźni - ho, ho, ho
  • dziewczynki - hi, hi, hi.

Ćwiczenia żuchwy:

• - zamykanie i otwieranie domku – szerokie otwieranie buzi, jak przy wymawianiu głoski "a",zamykanie buzi;
• - "grzebień" – wysuwanie żuchwy, zakładanie dolnych zębów na górną wargę i przesuwanie nimi po niej; zakładanie górnych zębów na dolną wargę i brodę (na zmianę) i poruszanie po nich;
• - "krowa" – naśladowanie przeżuwania trawy przez krowę;
• - guma do żucia – żucie gumy lub naśladowanie tej czynności.

Ćwiczenia słuchowe

Ćwiczenia wrażliwości, pamięci słuchowej, analizy i syntezy słuchowej, słuchu fonetycznego i fonemowego

• - rozpoznawanie odgłosów z otoczenia – wszelkich możliwych słyszanych w danej chwili;
• - rozpoznawanie odgłosów wywołanych celowo przez prowadzącego (po uprzednim zapoznaniu się z nimi);
• - rozpoznawanie głosów zwierząt, pojazdów lub sprzętów gospodarstwa domowego nagranych na płycie;
• - zabawa "Kto zawołał?" – rozpoznawanie głosu wołającej osoby;
• - zabawa w odnajdywanie ukrytego grającego przedmiotu;
• - wyodrębnianie wyrazów w zdaniu – ilość wyrazów można zaznaczać ilością odkładanych przedmiotów, np. klocków;
• - liczenie sylab w wyrazach;
• - rozpoznawanie początkowej lub końcowej głoski w wyrazach;
• - wyodrębnianie danej, umówionej sylaby z ciągu różnych sylab wypowiadanych przez prowadzącego (da ma wa za ka da ga ta dama wa za ka ga ta);
• - wyodrębnianie wyrazu rozpoczynającego się daną, umówioną głoską z ciągu różnych wyrazów
• - wypowiadanych przez prowadzącego;
• - zabawa w szukanie rymów do danego wyrazu.

Ćwiczenia oddechowo – fonacyjne

• - zabawy z samogłoskami, np.: powolny głęboki wdech – ręce unoszą się w górę, powolny długi wydech wraz z fonacją aaaaaaaaaa.... lub oooooooo.... lub uuuuuuuu...
• – ręce opadają na dół ("syrena alarmowa"), to samo, tylko zamiast ruchu rąk, jednoczesne z wydechem i fonacją rysowanie ślimaczków, wężyków lub dowolnych obrazków;
• - zabawy ze spółgłoskami, np.: naśladowanie odgłosów otoczenia
• – szumiący wiatr: szszszszsz..., szeleszczące liście: sz, sz, sz, sz, syczący wąż: sssssssss....., wypuszczająca parę lokomotywa: f, f, f, f, fffffffffffff....., jadąca lokomotywa: cz, cz, cz, cz, bzyczenie osy: zzzzzzzzzz...., piłowanie drewna: ż, ż, ż, ż;
• - wymawianie na wydechu ja najdłużej dowolnej samogłoski;
• - zawody – kto wymieni więcej na jednym wydechu – np.: imion, kolorów, zwierząt, kolejnych liczb itp.;
• - śpiewanie prostych znanych piosenek lub improwizowanie własnych.

 

https://m.facebook.com/story.php?story_fbid=2889726927783296&id=289696771119671